W „Szczęśliwej ziemi” powala wszystko: naszpikowana niepokojącymi pomysłami fabuła, ciekawy, „przetasowany” sposób narracji, dzięki któremu mamy tu nie jednego, a kilku głównych bohaterów, którzy w odpowiednich fragmentach powieści wychodzą na pierwszy plan, a także charakterystyczny styl pisania autora, sprawiający, że kolejne zdania przykuwają uwagę, a książkowe postaci prawie zawsze stają nam przed oczami niczym rozchwiane, pozbawione twarzy fantomy. (Na przykład zamiast mozolić się ze szczegółowym opisem jednego z bohaterów, autor rzuca tylko, że „miał wąsy, ziemistą gębę i żałobę za paznokciami” – i czy naprawdę potrzebujemy czegokolwiek więcej?) Po raz kolejny Orbitowski serwuje nam też sentymentalną wycieczkę w lata 80. XX w. kiedy to polska młodzież spragniona zachodniej kultury musiała się zadowolić przegrywanymi kasetami magnetofonowymi i koszulkami z Sandrą, a centrum rozrywki stanowił dla niej pobliski kamieniołom. No i te cudowne nazwy, imiona i przezwiska: Rykusmyku, Tekla, Blekota… Udany jest też zabieg przedstawienia nam grupki najważniejszych bohaterów jako chłopaków identyfikowanych wyłącznie za pomocą dźwięcznych ksywek, którzy po dorośnięciu i wyrwaniu się z przeklętego rodzinnego miasta nagle zaczynają posługiwać się imionami, a czytelnik sam musi dojść do tego który z nich to DJ Krzywda, Sikorka albo Blekota. Zresztą wszystkie elementy powieści, strona za stroną tak cierpliwie przez Orbitowskiego składane, idealnie do siebie pasują, są niczym kolejne kondygnacje jakiejś wspaniałej, gigantycznej budowli… która w onirycznym finale wali się na nas z hukiem i przygniata nas całym swoim niewyobrażalnym ciężarem. A jeśli spróbujecie się wygrzebać spod gruzów, to i tak dobije Was ostatnie zdanie – ostre, niespodziewane, wycelowane w samo serce.

Nowa książka Orbitowskiego to nie tylko horror, choć jest tutaj kilka elementów znamiennych dla literatury grozy. Jest to przede wszystkim realny dramat, który wszyscy dobrze znamy i którego się obawiamy. Może dlatego jest to tak doskonała powieść. Dla tych 380 stron warto zarwać nockę, bo przypowieść Szymka i jego przyjaciół jest tego warta. Nawet jeżeli w oddali słychać skrzek grozy i tupanie kopyt byka.

Ta historia o spełnionych-niespełnionych życzeniach uświadamia, że czegoś takiego jak stuprocentowo szczęśliwe życie nie ma. Każdy ma swój krzyż – stwierdza w pewnym momencie w powieści pastor, a w innym przypadkowy taksówkarz. Pierwszy mówi o niepotrzebnym braniu na barki cierpienia ponad własne siły, drugi o nakładaniu krzyża innym, co ludzie – w przeciwieństwie do Boga – czynią bez umiaru.

Jakie odczucia mi towarzyszyły w trakcie czytania? Do szpiku kości odczuwałam rzeczywistość bohaterów.  Szara, pusta, bez perspektyw, momentami, aż za bardzo przypominająca naszą codzienność. W dzisiejszych czasach bardzo ciężko żyć marzeniami. Realne myślenie pozwala na osiągniecie jakiegokolwiek sukcesu. Żyjący marzeniami, bujający w obłokach są zepchnięci na margines.  Życie równa się walka, naturalistyczna walka, bez różowych okularów.

 

Co zawdzięczam Orbitowskiemu? Przede wszystkim magiczny, a zarazem przenikliwie prawdziwy obraz życia zarówno naiwnie młodzieńczego, jak z upływem lat dojrzałego. Powieść to twór wyjątkowy, zaszczepiający w czytelniku niepokój, grozę, realizm oraz troski i pragnienia.

Każda kolejna książka Orbitowskiego to skok w nieznane, eksperyment i zaskoczenie dla czytelnika. Krok naprzód. Na koncie tego pisarza znajdziemy płody bardziej udane i potomstwo Frankensteina – jak to zwykle bywa w przypadku autora o większym dorobku – jednak wszystkie zwracają uwagę oryginalnością fabuł i „mięsistością” prozy, która nie ucieka ani od kolokwializmów, ani literackich skojarzeń. „Szczęśliwa ziemia” to produkt końcowy pisarskiej drogi – a raczej jednego z odcinków tej drogi, bo przecież Orbitowski nie powiedział jeszcze ostatniego słowa. To nie jest proza czysto rozrywkowa, bazująca na klimacie grozy. Mamy do czynienia z utworem nie tylko dobrze skonstruowanym (co wcześniej nie należało do mocnych stron tego autora), ale i dojrzałym treściowo, mieniącym się znaczeniami. Krótko mówiąc – z powieścią wartą uwagi. Z gorzką, ale i fascynującą, wiwisekcją rzeczywistości.

Recenzja w formie graficznej

Recenzja w formie graficznej

Recenzja w formie graficznej

Orbitowski potrafi budować napięcie, chociażby używając motywu ruin i opuszczonego zamczyska. Dodatkowo potrafił ukazać zmienność charakteru naszych głównych postaci z książki. Nie było to nagłe i gwałtowne, ale powolne, przez co czytelnik miejscami czuł się niepewnie. Lecz jest to uczucie, które powinno znaleźć się w powieści. I tak też jest. Nutka grozy i szczypta koszmaru nadaje niesamowity charakter „Szczęśliwej Ziemi”.

Szczęśliwa ziemia to ambitna i niezwykle trudna lektura, która zdecydowanie nie spodoba się każdemu, ze względu na trudność w odbiorze i przegadane fragmenty, które mnie osobiście przeszkadzały. Lekturę czytałam bardzo długo – zmieszana pomiędzy zachwytem nad elementami fantastycznymi, historią: podziemi, Rykusmyku i Szymka, a niepotrzebnymi i nadmiernymi opisami życia bohaterów, które często rozpraszały i nudziły. Jednakże książka oraz jej język ukazują talent i umiejętności autora. Plusy zachęciły mnie do przeczytania innej jego powieści i przekonania się do niego lub odrzucenia go na dobre. Szczęśliwa ziemia to powieść obyczajowa, barwna, dokładna i momentami przerażająca w swojej dawce nieszczęść i cierpienia, którą zdecydowanie wzbogaca delikatny element fantastyczny i mitologiczny, który ja uważam za największy atut tej książki.

Recenzja w formie graficznej:

Pisząc o czasach dzieciństwa i młodości chłopców autor postawił na realizm i naturalizm, dzięki czemu idealnie wg. mnie oddał ducha tamtych czasów. Podobnie zapamiętałam okres przemian w Polsce. Upadające wypożyczalnie kaset video, rozkwit lombardów i ciucholandów, to obrazek znany chyba z każdego „podwórka”. Nie pomylił się też w ocenie współczesnych trzydziestolatków, którzy dążą raczej do tego by „mieć” niż „być”. 

 

Na koniec jeszcze parę słów o scenach z podziemi. Zachwyciły mnie, nie – za mało. Oszołomiły mnie paranoiczne opisy i nagromadzenie zdeformowanych obrazów. Cała powieść jest naprawdę znakomita, a poszczególne fragmenty… Ech, sami przeczytajcie.

Moje pierwsze spotkanie z twórczością Łukasza Orbitowskiego zaliczam do udanych, choć przyznam, że Szczęśliwa ziemia nie była dla mnie odkryciem roku. Za duży plus tej książki uznaję niewielką ilość wątków fantastycznych, które choć mocno związane z główną osią narracji, nie przeszkadzały w lekturze, a raczej nadawały jej literackiego wyrazu. Jedyne czego mi zabrakło to napięcia, towarzyszącego każdemu kolejnemu zdarzeniu z życia bohaterów. Nie zmienia to jednak faktu, że najnowsza książka Orbitowskiego jest pozycją ciekawą, przemyślaną, a w kilku momentach nawet zaskakującą, co z pewnością zapewni jej popularność i pozytywny odbiór wśród fanów talentu autora.

Orbitowski to tytan. Nie tylko pracy. Dźwiga ciężary życia i literatury z konsekwencją godną herosa. Dlatego pewnie pisze coraz lepsze i coraz dojrzalsze powieści. „Szczęśliwa ziemia” to jednak przede wszystkim pasja opowiadania, snucia historii oraz poszukiwania miejsca dla siebie. Wyprawa, w którą chcesz zabrać siebie i swoich bliskich.

Recenzja w formie graficznej:

Wbrew pozorom nie zdradzam tu za wiele z fabuły. Na prawie czterystu stronach Orbitowski zdołał bowiem rozplanować siatkę rodzinnych zależności, sekretów i tajemnic. Ustawił (nierzadko skomplikowane) relacje między pokoleniami, wdrażając w to rozmaite wątki poboczne, gromadząc mikrozdarzenia, dialogi i opisy do tego stopnia, że całość sprawia wrażenie dobrze napisanej powieści obyczajowej z elementami fantastycznego thrillera. Nawet język autora Tracę ciepło, prosty, operujący pojedynczymi zdaniami i chwytliwymi opisami, funkcjonuje tu pod dyktando zdarzeń. Pogłębiona sfera obyczajowa tej powieści – tak odróżniająca pisarza z Kopenhagi od sztampy znanej z wydawnictwa Fabryka Słów – czyni z tej książki niezmiernie dobre czytadło. Orbitowski nie wymyśla tu niczego, czego nie przeżyliśmy albo nie potrafilibyśmy sobie wyobrazić, jednak cały ten smutek, ta nagromadzona gorycz, ten skrupulatnie spisywany atlas porażek wywołuje w czytelniku odruch empatii. Miłość, pieniądze, święty spokój – to przecież cele powszechne jak powietrze. Szczęśliwa ziemia nie jest powieścią, która odmieni nasze życie, ale to wciąż kawał dobrze napisanej literatury na temat rzeczy, które od zarania ukierunkowują i jednocześnie wypaczają nasze marzenia.

Momentami miałam wrażenie, że czytam Masłowską a za chwilę czułam się jak w powieści Kinga. Obłęd który momentami ogarniał bohaterów, ogarniał też mnie. Wszystko to przez to, że styl autora zmieniał się wraz z wydarzeniami. Gdy opisywał nam dzieciństwo wszystko było spokojne, zdania konkretne i bardzo obrazowe. Im bardziej zagłębiamy się w wydarzenia tym bardziej opisy stawały się zagmatwane tak jakbyśmy słuchali opowieści osoby która w tym wszystkim brała udział i opowiadała pełna emocji, chwilę po fakcie. Zagadka wyjaśnia się bardzo powoli, w pewnym momencie wątek jest rozerwany między bohaterów i łączy się ponownie dopiero na sam koniec. Na prawdziwy wieli finał. Nie jest to fantastyka do jakiej przywykłam, nie przenosimy się do mitycznego świata, po kartkach nie biegają elfy a w górach nie śpi smok. „Szczęśliwa ziemia” jest książką bardzo dojrzała i wielowarstwową. Gdy przeczytamy ją bez większej uwagi zobaczymy historię grupy przyjaciół którzy płacą wysoką cenę za swoje życzenia i muszą rozwikłać zagadkę podziemi. Jednak jeżeli poświęcimy tej książce trochę więcej uwagi zaczniemy sami sobie zadawać pytania; co jesteśmy w stanie poświęcić dla spełnienia marzeń,  dlaczego tak uparcie dążymy do celu nie zauważając co cennego mamy w okół siebie, dlaczego tak krzywdzimy innych nawet tego nie dostrzegając?

Czy marzenia przyjaciół się spełniły? Nie spełnienie marzeń determinuje życie, ale cena, jaką za to spełnienie trzeba zapłacić. „Szczęśliwa ziemia” to powieść o życiu złamanym na różne sposoby, o marzeniach, których spełnienie kosztuje czasem zbyt wiele, o ryzyku związanym z każdym ludzkim wyborem. To także opowieść o rozczarowaniu dorosłością. Najstraszniejszy nie jest w powieści element fantastyczny, ale rzeczywistość, codzienność, która nie pozostawia złudzeń. „Szczęśliwa ziemia” to także powieść pokoleniowa o dzisiejszych 30-latkach. Kolejnym straconym pokoleniu?

Wybitność Orbitowskiego na tym (poza warsztatową sprawnością) polega, że jego kreacja wymyka się jednoznacznym odczytaniom. Chodzi nie tylko o to, że autor stroni od łatwych przeciwstawień dobra i zła, że zamiast czerni i bieli wybiera szarość. Kto wie, czy nie istotniejsze jest to, że w gruncie rzeczy można potraktować oba dopełniające się poziomy narracji oddzielnie: jeden byłby kolejną opowieścią o reprezentantach kolejnego „straconego pokolenia”, drugi stworzeniem (w gruncie rzeczy: rekonstrukcją) pewnego mitu, który napędza „nadnaturalny” komponent książki oraz perypetii z nim związanych – i okazałoby się zapewne, że obie części są nader przekonujące. Jeśli Orbitowski jednak splata, to być może dlatego, aby uzyskać narzędzie, które ma zuniwersalizować i dodatkowo skomplikować zwyczajową narrację o życiu złamanym na różne sposoby, o marzeniach, których spełnienie kosztuje czasem zbyt wiele, o ryzyku związanym z każdym ludzkim wyborem. A może nawet po to, by w ogóle ją wypowiedzieć. Kiedy jeden z bohaterów, już blisko finału książki, powiada: „Było dobrze i my mieliśmy się dobrze. Teraz jest źle i my mamy się źle. Po co dorabiać do tego historię”, znać, że nie jest to kwestia przypadkowa. I że Orbitowski, mityzując swą narrację, przełamując realizm, widzi w tym sposób obrony przed milczeniem, bezgłosem i pustką, która wsysa nie tylko literackich bohaterów, lecz także (by ująć rzecz nieco patetycznie) nas wszystkich i każdego z osobna. 

Sądzę jednak, że jeden klucz okazuje się tu szczególnie atrakcyjny i pozwala przeciąć wszystkie te gatunki i poziomy: Szczęśliwa ziemia to powieść o odpowiedzialności i jej braku, różnych unikach i zabiegach, które stosuje się, by zmniejszyć ciężar życia i związanych z nim obowiązków. Przyczyną wszelkiego nieszczęścia jest tutaj właśnie fakt, że każdy chce spełnić jakieś swoje życzenie, w magiczny sposób zostać posiadaczem majątku, dziecka, władzy, powodzenia, miłości… Za wszystko to jednak trzeba zapłacić własnym szaleństwem. Bohaterowie Orbitowskiego wystawieni na pokusę szczęścia nie potrafią jej udźwignąć, skupiają się zawsze na sobie. Nie chodzi im wcale o miłość, o bliskich, bo są przede wszystkim zamknięci w sobie, swoim świecie. Z oddaniem pielęgnują własne małe rytuały, zaciekle bronią własnej przestrzeni i czasu przed zakusami otoczenia. Nie potrafią przejąć kontroli nad własnym życiem, ciągle przypatrują się życiu i wyborom innych. Pragną relacji, ale jednocześnie nie potrafią w nich wytrwać, odpowiadać za innych: własne dziecko, żonę, matkę, pracowników, kochankę. W tym problemie właśnie łączą się wszystkie, fantastyczne i realistyczne, wątki.

To dziwna książka. Trudna mi ją podsumować. Panuje w niej duszna, niepokojąca atmosfera. Opisywane miasteczko aż kipi od tajemnic, zamieszkują je równego rodzaju dziwacy, ilekroć mowa o zamku, poziom napięcia gwałtownie rośnie, choć do samego końca dokładnie nie wiadomo na czym polega niezwykłość tego miejsca. Połączenie współczesnych wydarzeń z na nowo odkrytą legendą sprawia, że opowiedziana historia staje się po części przypowieścią o cenie, jaką trzeba zapłacić za spełnione marzenia. I choć to powieść z pogranicza horroru, to niewiele ma wspólnego z rozrywką. Pozostawia po sobie smutek i dość gorzkie refleksje nad ludzkim losem. Podejrzewam, że co czytelnik, to inna interpretacja treści, dlatego polecam Wam lekturę „Szczęśliwej ziemi”.

Autor powieści każe czytelnikowi zastanowić się nad ludzką egzystencją. Podczas lektury „Szczęśliwej ziemi” zadawałam sobie pytanie, na ile jesteśmy w stanie wpłynąć na swój los? Może to nasza postawa nie pozwala nam sięgać wyżej, choć w młodości stawialiśmy sobie poprzeczkę na zupełnie innym poziomie? A z drugiej strony, czy człowiek potrafiłby udźwignąć nadmiar szczęścia? Czy zauważyłby, ile go posiada i docenił? Patrząc przez pryzmat własnego egoizmu bohaterom tej powieści udaje się jedynie upaść, a rzeczywistość stanie się dla nich grozą.

Przyznam, że „Szczęśliwa ziemia” nie jest łatwą lekturą, która ma jedynie przestraszyć. Niektórzy traktują grozę jako element rozrywki. Orbitowski udowadnia, że można przeplatając elementy fantastyki i realizmu, dać czytelnikowi powieść o ludzkiej egzystencji. Przerażać może to, że jest to książka o nas samych. Zależy tylko, jak wybraliśmy między „mieć” a „być”.

“Szczęśliwa Ziemia” nie jest zwyczajną powieścią. To historia, w którą jesteśmy skorzy uwierzyć, bo jest w niej coś urzekającego. Ten element magiczny, dzięki któremu jesteśmy w stanie spakować się i wyruszyć w podróż w poszukiwaniu Rykusmyku. Zabawić się w Indianę Jonesa i poznać tajemnice potwora w ciemności. Czegoś, co za potencjalnie niewielką cenę, jest w stanie ziścić nasze największe pragnienia. Rozwiązać pozornie nierozwiązywalne problemy. Ofiarować drugą szansę tam, gdzie wszystko wydawało się stracone. To doskonale napisana, nowa polska legenda o spełnianiu marzeń, o poświęceniu, o miłości i nienawiści. A przede wszystkim o niezwykłym sekrecie i męskiej przyjaźni, która przetrwała lata rozdzielenia, by w chwili największego kryzysu odrodzić się na nowo i stawić czoło koszmarom codzienności. Opowieść mocna, brutalna i niezwykle intensywna w penetrowaniu swoich sekretów. Wciąga, intryguje i w końcu – zostawia iskierkę nadziei tym, którzy najbardziej jej potrzebują.

Oczywiście nie ma żadnej szczęśliwej ziemi, Rykusmyku jest symbolem wszystkiego co ciąży – złych doświadczeń z dzieciństwa, małomiasteczkowej proweniencji, śmierci bliskiej osoby. Orbitowski nie daje nadziei, możemy uciekać, ale i tak nie ma ucieczki przed nami samymi. Może ten defetyzm siany przez autora, brak słoneczka na końcu tunelu, zaważyły na tym, że książka nie zdobyła lauru Polityki. A powinna.

Pogłębiona sfera obyczajowa tej powieści – tak odróżniająca pisarza z Kopenhagi od sztampy znanej z wydawnictwa Fabryka Słów – czyni z tej książki niezmiernie dobre czytadło. Orbitowski nie wymyśla tu niczego, czego nie przeżyliśmy albo nie potrafilibyśmy sobie wyobrazić, jednak cały ten smutek, ta nagromadzona gorycz, ten skrupulatnie spisywany atlas porażek wywołuje w czytelniku odruch empatii. Miłość, pieniądze, święty spokój – to przecież cele powszechne jak powietrze.

„Szczęśliwa ziemia” nie jest powieścią, która odmieni nasze życie, ale to wciąż kawał dobrze napisanej literatury na temat rzeczy, które od zarania ukierunkowują i jednocześnie wypaczają nasze marzenia.

Dziwna to książka. Napisana specyficznym stylem, który z jednej strony jest ciężkawy w odbiorze, ale gdy już damy się mu porwać, nie wypuści nas ze swych objęć do momentu przewrócenia ostatniej strony. Wystarczy tylko odrobina skupienia i odpowiedni nastrój, o co akurat w moim przypadku nie zawsze było łatwo (brat, siostra i pies tworzą wybuchową mieszankę). Sama historia, zwłaszcza gdy czytamy bądź słuchamy kogoś, kto próbuje nam ją streścić, nie przedstawia się ani szczególnie oryginalnie ani intrygująco. Gdyby na podstawie jej zarysu kazać stworzyć przeciętnemu polskiemu autorowi powieść, wyszło by zapewne coś niestrawnego. Orbitowskiego jednak po prostu chce się słuchać. Nieistotne o czym mówi, istotne jak to robi. Pod tym względem od czasów wydania niezwykle pozytywnie wspominanego przeze mnie Tracę Ciepło nie zmieniło się nic. Dojrzał za to warsztat Łukasza, co czuć już od pierwszych zdań Szczęśliwej Ziemi. Znakomity pisarz. Gdybym przypisał go do kategorii autorów poruszających się po tematyce grozy, a następnie zechciał stworzyć ranking tych najlepszych tworzących w tym nurcie, na pierwszej pozycji stanąłby Orbitowski, a później bardzo długo nie byłoby nikogo. Tak wysoko go sobie cenię :)

Strach, groza, niepokój, lęk, który narasta wraz z brnięciem w głąb lektury. Trudna, niezwykle mroczna, niebywale zaskakująca, tajemnicza, niebanalna, bardzo poruszająca, wciągająca, niejednoznaczna i wielce smutna historia. Trudno mi będzie o niej zapomnieć przez długi czas. Lektura skłaniająca do głębszej refleksji, zadumy.

Orbitowski nie wyjaśnia, ale obrazuje. Nawet nie ocenia – zło do byka trzeba sobie samodzielnie dopowiedzieć. Niekiedy tylko, jakby na marginesie, przemyca proste, nie szukające nadmiernej głębi, lecz trafne podsumowanie: „Wiemy, co było, przyszłość nie jest tajemnicą. Umyka jedynie moment przejścia”. Albo: „nikt nie jest starszy od osiemnastolatka, który pobił własnego ojca”. To – można by zarzucić – mądrość osiedlowa bądź małomiasteczkowa, wszelako jaka inna winna się znaleźć w takiej historii? Ukryte w plastycznie opowiedzianej szarości, te drobne wyimki, które zauważa się kilka zdań po przeczytaniu, stanowią dużą siłę „Szczęśliwej ziemi”, podobnie jak skrawki opisów, w których autor podkreśla rzeczy na tyle oczywiste, że trudno je dostrzec, czy porównania i metafory, przydające rzeczywistości jeszcze bardziej fizjologicznego wymiaru, niż pozwala ona doznać na co dzień.

Powieść Łukasza Orbitowskiego na pewno wyróżnia się na tle literatury polskiej, nie pobiła co prawda w moich oczach genialnego „Tracę ciepło”, ale uplasowała się na pewno wyżej niż „Święty Wrocław”, w którym jednak czegoś mi zabrakło. „Szczęśliwa ziemia” pokazuje, że można nas jeszcze postraszyć bez wymyślnych morderstw, rozlewu krwi czy mrożącego krew w żyłach pościgu i choć owiana tajemnicą Kalbornia z „Tracę ciepło” faktycznie znajduje się na mapie Polski, a Rykusmyku to jedynie wytwór fantazji autora, to całe zło i mrok tej powieści są jak najbardziej prawdziwe. Orbitowski pokazuje, że można nas postraszyć nami samymi i tym, co mamy do zaoferowania światu. Nie ulega wątpliwości, że „Szczęśliwa ziemia” to powieść sine qua non i mam nadzieję, że dla wielu z Was tym właśnie będzie na regale z książkami.

Styl pana Łukasza jest niesamowity: pisze prosto i zrozumiale, nawet dorzuca niecenzuralne słowa, ale jednocześnie czuje się, że jest to powieść na poziomie, dla ludzi inteligentnych, którzy zrozumieją wszelkie ukryte przesłania. Na początku może wydawać się, że wiemy już wszystko i po prostu będzie to naprawdę ciekawa historia. Później jednak rodzą się subtelne pytania, na które otrzymujemy odpowiedź w stosownym czasie, a całość nabiera całkiem innej wymowy, niż mogło się to wydawać tuż po rozpoczęciu przygody ze Szczęśliwą ziemią.

„Szczęśliwa ziemia” to nie tylko powieść o Polsce i młodych Polakach. To także – jak wspomniałem na początku – klasyczna powieść o dojrzewaniu. Ten gatunek osiągnął swoje mistrzostwo między innymi za sprawą „Portretu artysty z czasów młodości” Jamesa Joyce’a, „Niepokojów wychowanka Törlessa” Roberta Musila czy „Dziwnych losów Jane Eyre” Charlotte Brontë. W książkach tych znajdziemy kalejdoskop literackich refleksji o człowieku – to, jak kształtuje się jego psychologia, etyka i umiejętność życia w społeczeństwie. Każda epoka, każdy kraj i kontynent mają swoje opowieści o dojrzewaniu. Teraz, za sprawą Łukasza Orbitowskiego, także polska literatura wzbogaciła się o niebanalną powieść pokoleniową – książkę trudną, niepokorną, ale przez to właśnie wciągającą. „Szczęśliwa ziemia” to dowód na to, że mamy w Polsce prawdziwego pisarza z krwi i kości, który nie sili się na delikatność i „wali prosto z mostu”, mówiąc, że świat nie jest taki, jaki być powinien. I nie wszystkim jest łatwo w drodze do dorosłości.

Orbitowski za Szczęśliwą ziemię został nominowany do Paszportów Polityki. W chwili kiedy piszę recenzję, od dawna wiem, że nagrody nie dostał. Szkoda, to najlepsza powieść jaką napisał Orbitowski. Nie wiem czy kiedyś uda się autorowi powtórzyć taki sukces, ale tego mu życzę.

Orbitowski jest zachwycający w opisywaniu miasteczek przepełnionych brakiem nadziei i stagnacją. To zdecydowanie jedna z najmroczniejszych i najbardziej przygnębiających książek jakie czytałam w tym roku. Przesycona fatalizmem i sugestywną poetyką horroru odciska na czytelniku piętno, które mimo, że przybiera na znaczeniu dość dyskretnie, to znacznie utrudnia percepcję całej historii. Czyta się ją dość powoli ponieważ jest wymagająca i zmusza do wytężonej uwagi, jednakże ten nakreślony przez autora duszny świat tajemnic i rozgoryczenia jest wstrząsającą opowieścią o bólu istnienia i poszukiwaniu tego, czego nie można odnaleźć. Książkę polecam poszukiwaczom psychodelicznych klimatów i fanatykom gęstej atmosfery, która poprzez nagromadzenie środków wyrazu i wielorakich sugestii okrutnie zmaltretuje czytelnika i skonfrontuje go z konsekwencjami nieprzemyślanych decyzji…

Całość podkreśla świetna warstwa językowa. Z pozoru autor posługuje się językiem ulicy, prostym i oddającym rzeczywiste relacje panujące pomiędzy postaciami, ale kryje się w nim też rytm, uczucie oraz pewien rodzaj poetyki. Naturalnie i wiarygodnie przedstawione są też postaci: zarówno pierwszoplanowe, jak i te pojawiające się na kartach powieści tylko na chwilę. Czasem kilka słów i krótki akapit wystarczają autorowi, aby pokazać kontekst, dokonać charakterystyki oraz wzbudzić zamierzone emocje.

Porównując „Szczęśliwą ziemię” do wcześniejszych książek Orbitowskiego, od razu przychodzi na myśl „Tracę ciepło” – to ta sama wybuchowa mieszanka wątków obyczajowych i elementów fantastycznych. Tym razem jednak z wyważonymi proporcjami pomiędzy nimi oraz większą zwięzłością fabularną, czego skutkiem jest powieść na równi emocjonalna, co intrygująca.

O tej powieści wiele bardzo mądrych głów napisało bardzo wiele jeszcze mądrzejszych słów. Nie mnie się z nimi równać, więc nawet nie będę próbował odwoływać się i rozbijać na czynniki pierwsze „Szczęśliwej ziemi”. Powiem wprost, że to dzieło, wobec którego nie można przejść obojętnie, tekst, o którym się nie zapomni. Ale nie dlatego, że jest tak niezwykły, czy straszny. Poprzez wyborny warsztat autora, jego znakomitą umiejętność do konstruowania zapadających w pamięć zdań czy postaci każdy czytelnik odnajdzie w tych mężczyznach cząstkę siebie. Nie potrzeba tu mentalności metalowca, nie trzeba być z Dolnego Śląska, można nigdy nie pojechać do Krakowa czy Kopenhagi, a jednak nie sposób nie odnaleźć wspólnego mianownika z poszczególnymi bohaterami. Tworzy to rzadko spotykaną wśród polskich fantastów (ale nie tylko) empatię z postaciami wynikającą nie z faktu, że „chciałbym być taki”, ale dlatego, że „też tak kiedyś miałem, mnie też to spotkało, to o mnie te słowa”. Orbitowski zawsze zaskakiwał swoją wrażliwością, uderzał precyzyjnie spostrzeżeniami. W „Szczęśliwej ziemi” sięga jeszcze głębiej. Wyszarpuje z czytelnika emocje, o których chciałoby się czasem zapomnieć. Pokazuje wszystkim, że jego czas dopiero nadejdzie. Po znakomitych „Tracę ciepło” i „Świętym Wrocławiu”, po wybitnych „Widmach” udowadnia, że poprzeczkę można podnieść jeszcze wyżej, ale już w innej kategorii. Autor odnalazł swoją „Szczęśliwą ziemię” i kroczy nią dumnie i pewnie. Strach pomyśleć, co przyniesie przyszłość, gdy jego marzenia zaczną się spełniać.

Recenzja w formie graficznej:

Do tej pory nie miałem styczności z literaturą Łukasza Orbitowskiego, wiec trudno jest mi powiedzieć czy jest to jego najlepsza powieść, jednak na pewno mogę stwierdzić, że ta jest świetna i  gdy będę miał okazje sięgnę jeszcze po jego książki. Dawno nie czytałem tak subtelnie wplecionej fantastyki, horroru w powieść obyczajową tworząc wyśmienitą mieszankę, która w swej fantastyczności przeplata się z życiem pełnym wyborów, pragnień, często zbyt materialistycznych lub egoistycznych tworząc swoistą legendę, która wciąga, porusza i nie pozwala odłożyć książki. Najlepiej jednak przekonać się samemu i przeżyć ją na własny sposób, co tak naprawdę wydarzyło się w Rykusmyku. Polecam!

Jest to pewnego rodzaju spotkanie z przyszłością, jaką każdy z nas w życiu doświadczy. Niestety przyszłość ludzi rozpisywać własne losy, nie zwracając uwagi na nasze marzenia. Gorzej, jeżeli spełnią się nasze pragnienia, lecz nie w taki sposób jakbyśmy chcieli. Atmosfera, która towarzyszy nam na każdej stronie, to pewnego rodzaju schizofrenia, połączona z depresją. Autor ukazał swój kunszt, wprowadzając czytelnika w ciągły niepokój i to nie za sprawą makabrycznych scen, lecz opisów, które powodują, że włosy stają dęba. Jest to powieść tak głęboko psychologiczna, że nie potrafię wyjść z podziwu, iż tak mnie zachwyciła.

„Szczęśliwa Ziemia” to powieść, na którą można spojrzeć różnorako. Orbitowskiego w dalszym ciągu można tu traktować jak twórcę fantastyki, elementy grozy są tu widoczne. Horror nachodzi nas podczas lektury. Ale horror jest też w codzienności. Groza jest w zwyczajnym życiu, co autor z wprawą nam ukazuje. Ta zwyczajność z reguły jest najstraszniejsza, to ona spędza nam sen z powiek. Dlatego też, bliżej mi do stwierdzenia, że to powieść obyczajowa, dramat, przesiąknięty metaforami tak mocno, że gdy ich nie zinterpretujemy, możemy uznać tekst, za pospolitą fantastykę. Szkoda by było. Co jak co, ale „Szczęśliwa Ziemia”, do pospolitych nie należy.